स्तनाचा कर्करोग - उपचारा पेक्षा प्रतिबंध बरा

स्तनाचा कर्करोग हा भारतासह जगभरातील महिलांमध्ये सर्वात जास्त आढळणारा कर्करोग आहे. मात्र स्त्रियांमध्ये या बाबत अजूनही जागृकतेचा अभाव आढळतो. भारतात २०१८ मध्ये दीड लाखांहून अधिक नवीन स्तनाच्या कर्करोगाच्या रुग्णांची प्रकरणे नोंदविली गेली आहेत. स्त्रियांमध्ये होणाऱ्या सर्व कर्करोगामध्ये हे प्रमाण चौदा टक्के इतके आहे सन २०३० पर्यंत हया रोगाची टक्केवारी जवळपास २३% होईल. जगभरात वाढणाऱ्या स्तन कर्करोगामुळे वैद्यकीय सुविधांसाठी लागणारा खर्च हा जागतीक प्रश्न होऊ शकतो. विकसित देशापेक्षा विकसनशील देशांमधे हे प्रमाण जास्त आहे. कारणांमध्ये ह्या रोगाबद्दल असलेल्या माहितीचा अभाव, उशीराने होणारी गर्भधारणा, अनुवांशिक, जीवनशैलीतील घटक जसे तंबाखूचे सेवन, धूम्रपान, मद्यपान लठ्ठपणा, आहार, तणाव यांचा समावेश होतो.

स्तनाचा कर्करोग हा भारतीय महिलांमध्ये अव्वल क्रमांकावर येतो व ग्रामीण महिलांमध्ये ह्याचे प्रमाण अधिक आहे तसेच सरासरी वयोगट हा ४० वर्षावरील आहे. प्रत्येक ८ पैकी १ महिला स्तनाच्या कर्करोगाने पीडित आहे. यामागचे कारण म्हणजे स्तनाच्या कर्करोगाच्या तपासणीसंबंधी असलेल्या जागरूकतेचा अभाव. जर घरामध्ये स्तनाचा कर्करोग किंवा ओव्हेरियन कर्करोगाने आई,बहीण,आई किंवा नातलग ग्रस्त असतील किंवा कुटुंबात तसा इतिहास असेल तर तुमच्या कर्करोगतज्ज्ञांच्या मार्गदर्शनानुसार सर्व जनुकीय चाचण्या करून घेणे उत्तम. वेळीच निदान हे स्तनाच्या कर्करोगा चा प्रादुर्भाव कमी करू शकतो शिवाय संरक्षण देखील देतो.

स्तनाची तपासणी साधारणतः १८ वर्षांच्या वयात सुरू झाली पाहिजे. स्वपरिक्षण केले पाहिजे.वाढत्या वयात डॉक्टरांकडून तपासणी, स्क्रीनिग, मेमोग्राम किंवा एमआरआय करणे आवश्यक आहे ज्यामुळे रोग असेल तर प्रार्थमिक रूपातच निदान होते शिवाय जागरूक राहून रोगावर नियंत्रण मिळवून पूर्णपणे बरा होण्यास मदतच होते.

कर्करोगाबद्दल साक्षरता हाच या रोगावर बऱ्याच अंशी उपाय आहे. लाजेमुळे आणि अज्ञानामुळे स्त्रिया स्तन स्वपरीक्षण सहसा करत नाहीत. चाळिशीनंतर शरीराच्या नियमित तपासण्या आणि चाचण्या करत नाहीत. घरातील पुरुष देखील त्यांच्या gynaec हेल्थ बद्दल जागरूक दिसत नाहीत. सामाजीक, आर्थिक, शैक्षणिक पार्श्वभूमीचा विचार केला तर आपल्याकडील स्त्रियांसाठी समुपदेशन हा सर्वात महत्वाचा भाग आहे. सरकारी हॉस्पिटल मध्ये ह्या सुविधा उपलब्ध आहेत, शिवाय रेडिओ, टीव्ही यावर देखील अनेक छोट्या जाहिराती झळकत असतात. गरज आहे ती या गोष्टींकडे डोळसपणे पहाण्याची. स्वतःला याबाबत साक्षर करण्याची.

PC Google

कर्करोग उपचारासाठी भारत सरकारच्या योजनांमधे आरोग्य मंत्री कर्करोग रुग्ण निधी, आरोग्य मंत्र्यांचे विवेकाधीन अनुदान, केंद्र सरकारची आरोग्य योजना, प्रधानमंत्री जन आरोग्य योजना, पंतप्रधान राष्ट्रीय मदत निधी, राज्य आजार सहायता निधी, मुख्यमंत्री सहायता निधी असे आणि अनेक योजना नागरिकांसाठी आहेत. ह्या योजनांबद्दलही टीव्ही, रेडिओ, दवाखाने व वृत्तपत्रात नियमित मार्गदर्शन केले जाते . शिवाय अशा रॅली मधून मोठ्या प्रमाणात जनजागृती करता येते. अशा राष्ट्रव्यापी कार्यक्रमांमधून ह्या जीवघेण्या रोगाबद्दल समाज आणि आरोग्यव्यवस्थेची सांगड घालून अनेकांना लाभ मिळू शकतो.

कर्करोगाबद्दल जागृकतेची कमतरता हे एक मोठे कारण पुढे येत असते. स्तनाच्या कर्करोगाचा मृत्यू दर पाहता या बद्दल जोमाने जनजागृती होणे आवश्यक आहे. स्तनाचा कर्करोग जागरूकता महिना दर वर्षी ऑक्टोबर महिन्यात जगभरात जरी पाळला जात असला तरी वर्षभर यावर जनजागृती झाली पाहिजे. यानिमित्ताने जागतिक महिला दिनाचे औचित्य साधून वैद्यकीय शिक्षण विभाग व महाराष्ट्रiच्या वतीने स्तन कर्करोग जनजागृती मधून सर्वसामान्य नागरीकापर्यंत स्तन कर्करोग बाबत जनजागरण व प्रबोधन केले जावे.

• डॉ संगीता अंभोरे